به گزارش گیل مانا، با بررسی تاریخ و با توجه به اسناد بر جای مانده از ساواک در گیلان؛ پس از دستگیری امام خمینی(ره) در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ موجی از خشم بین مردم شهرهای مختلف ایران از جمله رشت به وجود آمد.
قیام ۱۵ خرداد، ماموران حکومت پهلوی را در تمام شهرها به حالت آماده باش درآورد که شهر رشت نیز یکی از همین شهرها بود. در سندی که در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۳۴۲ منتشر شده، درباره اقدامات امنیتی در این شهر چنین نوشته شده است: «از عصر روز گذشته که اخبار مربوط به حوادث تهران در شهر رشت پخش گردید پلیس با هوشیاری و مراقبت کامل حفاظت نقاط حساس شهر از قبیل برق، انبار نفت، بازار، بانکها را با افزودن پلیس و ماموران ورزیده و سیویل بهطور ثابت به عهده گرفته و از تعدادی دژبان و سرباز در حدود جمعا ۴۰ نفر برای تصویب پاسهای مهم استفاده نمود.»
در همین سند اوضاع شهر رشت هم اینطور توصیف شده: «فعلا اوضاع شهر رشت عادی است سعی و انجام ماموران پلیس برای جلوگیری و خنثی کردن تحریکات احتمالی است و مراقبت دستگاههای مختلف سازمانهای نظامی برای انجام مقصود واحد که تامین و برقراری امنیت کامل است تواما ادامه دارد.»
براساس اسناد تاریخی، با فرا رسیدن محرم سال ۱۳۴۲ روحانیون رشت با استفاده از راهنماییهای آیتالله سیدمحمود ضیابری که از روحانیون فعال رشت بود و مدتی هم در زندان بسر برده بود به تبلیغ مرجعیت امام خمینی در شهرها و روستاها پرداختند.
پس از دستگیری امام در روز ۱۳ خرداد چند تن از علمای رشت از جمله ضیابری و آیتالله سیدحسن موسوی مشهور به بحرالعلوم ضمن ابراز همدردی با مردم تهران، آزادی امام را خواستار شدند.
در روز ۱۵ خرداد آیتالله ضیابری پس از اقامه نماز مغرب و عشاء در مسجد کاسهفروشان به ایراد سخنرانی پرداخت و با اشاره به دستگیری امام و تظاهرات مردم در شهرهای تهران، اصفهان، مشهد و قم از مردم خواست تا آزادی امام بازار را تعطیل کنند. پس از وی طلبه جوان و بیست سالهای به نام روحانی در سخنان مبسوطی با اظهار تأسف شد از دستگیری امام از مردم رشت خواست همانند شهرهای دیگر مخالفت خود را با این اقدام دولت حکومت پهلوی با تعطیل کردن بازار نشان دهند.
به دنبال این سخنرانیها و آگاهی مردم از آنچه در قم و تهران گذشته بود، نقاط حساس شهر با افزوده شدن تعداد مأمورین انتظامی و امنیتی تحت مراقبت قرار گرفت و از اعتصاب بازار جلوگیری به عمل آمد.
فعالیتهای آیتالله ضیابری باعث شد ساواک مرکز طی نامهای به ساواک رشت دستور دهد تا به وی در مورد عدم تحریک مردم شدیداً تذکر دهند. ساواک همچنین از فعالیتهای شخصی به نام فومنی رشتی یاد میکند که در جریان قیام ۱۵ خرداد علمای رشت را تحریک به فعالیت میکرد.
یادمان شهدای گیلانی قیام خونین ۱۵ خرداد در میدان ۱۵ خرداد واقع در محدوده منطقه دو رشت خود گواه حضور پر رنگ گیلانیان و مردم رشت در عرصههای مختلف تاریخ ایران عزیز است.
تمثال شهیدان «سید یونس رودباری»، «اسماعیل مهدویان» و «ناصر زادقناد» در این یادمان قرار دارد.
تنظیم: مریم روشندل
انتهای پیام